در این حالت غده تیروئید بی‌کفایت می‌شود, یعنی دیگر قادر نیست به اندازه کافی هورمون‌های تیروئیدی تولید نماید. از هر ۱۰۰ نفر حدود ۲ نفر مبتلا به کم‌کاری تیروئید هستند. البته درجات خفیف‌تر کم‌کاری تیروئید شیوع بیشتری دارد. اگر کم‌کاری تیروئید درمان نشود معمولاً شدیدتر شده و شکایات ناشی از آن بیشتر می‌شود. در اندکی از موارد عوارض تهدید کننده حیات مانند نارسایی قلبی و اغما دیده می‌شود. کم‌کاری تیروئید با انجام آزمایش خون شناسایی و به راحتی قابل درمان است.

به چه علت تیروئید کم‌کار می‌شود؟

شایع‌ترین علت بی‌کفایتی (نارسایی) غده تیروئید, التهاب آن به علت اشکال در سیستم ایمنی خود فرد اسـت که بیماری‌ هاشیموتو نامیده می‌شود. معمولاً سیستم ایمنی بدن ما فقط در مقابل تهاجمات خارجی مانند باکتری‌ها و ویروس‌ها وارد عمل می‌شود و به خود بدن حمله نمـــی‌کند. در التهاب تیروئید به علت خودایمنی, سیستم ایمنی خود فرد, غده تیروئید را به اشتباه (به جای بیگانه) مورد تهاجم قرار می‌دهد و به آن آسیب می‌رساند. به طوری که ظرفیت تولید هورمون کاهش می‌یابد. بیمـــاری‌هــــای خــــود ایمن سرایت کننده نیستند ولی ممکن است در یک خانواده بیـــش از یک نفــر مبتلا شود. خانم‌ها استعداد بیشتری برای ابتلا به این بیماری‌ها دارند.

نوع دیگر, التهاب تیروئید پس از زایمان است که ۵-۱۱ درصد خانم‌ها را در فاصله کوتاهی پس از زایمان مبتلا می‌کند و معمولاً یک وضعیت موقتی است.

یک علت شایع دیگر بی‌کفایتی (نارسایی) غـــده تیـــــروئید, درمان‌های انجام شده روی پرکاری تیروئید است. یعنی وقتی برای کنترل غده تیروئید پرکار از ید رادیواکتیو یا جـــــراحـــــی استفــاده می‌شود, چند ماه تا چند سال بعد تیروئید ممکن است کم‌کار شود.

در حدود ۱۰۰ میلیـون نفر در سـراسر جهان ید کافی دریافت نمی‌کنند. یــــد یک مـــــاده شیمیـــایی است که تیـــــروئیـــــد از آن برای تولید هورمون استفاده می‌کند و کمبود شدید آن با کم‌کاری تیروئید همراه است. این مشکل با استفاده از نمک‌های یددار در ایران برطرف شده است.

کم‌کاری تیروئید چه علایمی ایجاد می‌کند؟

شکایات و نشانه‌های کم‌کاری تیروئید, درست عکس پرکاری تیروئید هستند. یعنی چون کمبود ترشح هورمون تیروئید وجود دارد همه واکنش‌های  مربوط به سوخت و ساز بدن آهسته می‌شوند.

اشتهای بیمار کم می‌شود, عدم تحمل به سرما, آهسته شدن حرکات, خشکی و خشونت پوست, موهای شکننده, ضعف و خستگی, صدای خشن, یبوست و گرفتگی عضلاتی دیده می‌شود. همچنین بیمار ممکن است از موارد زیر شکایت کند: کم شدن حافظه, خواب آلودگی در طی روز, مشکل تمرکز, بی‌حسی دست‌ها و پاها, افزایش وزن خفیف, صورت پف‌آلوده به ویژه چشم‌ها, خونریزی ماهیانه شدید و نامنظم, ترشح شیر از پستان‌ها, نازایی, گواتر (تورم غیرطبیعی در ناحیه جلوی گردن به علت بزرگ شدن غده تیروئید).

ممکن است در هر بیمار یکی از علایم فوق برجسته باشد در حالی که در بیمار دیگر چنین علامتی شدت کمتر داشته یا اصلاً دیده نشد. در واقع تعدادی از افراد مبتلا به کم‌کاری تیروئید هیچ شکایتی را عنوان نمی‌کنند. اگر علایم فوق را داشتید و پزشک پس از انجام آزمایش به شما گفت که مشکلی در تیروئیدتان وجود ندارد تعجب نکنید, چون بسیاری از شکایات فوق غیراختصاصی بوده و علل متعددی دارند.

منبع: پژوهشکده علوم غدد درون ریز و متابولیسم دانشگاه شهید بهشتی